DAMNAK TLING PETU JESUH

Johan 5:1-9 tiang rel hna u sih.

Cu hnuah cun Jerusalem khua ah Judah mi biaknak puai pakhat a um i cu ah cun Jesuh cu a hung kal. Tuu Kutka timi pawngah khan tidil pakhat a um i a kam ah cun deu deu nga an um. Cu tidil cu Hebru holh cun Beth-zatha an ti. Cu deu chungah cun mizaw cu an ril liangluang ko, a cheu cu mitcaw an si, a cheu cu kebei an si, a cheu cu mizeng an si. (A zei maw caan ah Bawipa vancungmi kha a vung ṭum tawn i ti cu a vung cangh tawn. Ti a cangh tikah aa paih hmasa bik paoh cu an zawtnak khan an dam tawn, cucaah cun cu mizaw hna cu ti cangh cu an hngak ko.) Cuka ah cun mipa pakhat, a zawtnak kum sawm thum le kum riat a si cangmi a um. Cuka i a rilh ko cu Jesuh nih khan a hmuh i kha can riamruam a zawtnak a si cang kha a hngalh caah amah cu, "Dam na duh maw?" tiah a hal. Mizaw pa nih cun, "Bawipa, ti a hung cangh tikah kei cu tili chungah paihtu ka ngei lo i vung luh kaa timh paoh ah khan pakhat khat nih an ka chawhkanh zungzal," tiah a leh. Jesuh nih cun a thawh i, "Tho tuah, na ihphah kha i lak law kal tuah," tiah a ti. Chikkhatte ah mipa cu a dam i a ihphah cu a lak i a kal. 

Hi chungah Jesuh nih kum 38 a zaw cangmi pa a damternak kong kan hmuh. A hmunhma cu Jerusalem khua pawng Bethzatha timi tikulh ah a si. A caan cu Judahmi Lanhtak puai lio a si. Hi mizaw pa hi zeiruangah dah tikulh ah cun a um, inn ah um loin? Hi tikulh i ti hi a caancaan ah a cangh tawn i cu a cangh liote ah aa paih manhmi cu an zawtnak khan an dam tiah an rak zumh. Cucaah hi kum 38 a zawmi pa zong ti cangh ah i paih i dam ding cun a hngak ko. Nain aa paih kho bal lo. Jesuh he an i ton tikah ti chung i paih zong hau loin a dam. Hi 38 a zawmi pa hi zohkhenhtu le bawmtu a ngei lo. Zohkhenhtu le bawmtu loin zei tindah rawl a ei hnga i aa hruk aihning a si hnga? A ho nih rawl pek hnga i zei rawl dah a ei hnga? A ho nih thil a suk piak i a thlen piak hnga?   Cu zohkhenhtu um loin kum 38 chung zawt khawh hi khuaruahhar a si ko. Zei zawtnak dah a si hnga? Hi pa hi zei zawtnak dah a ngeih i hi pa zawtnak bantuk kan ngei ve sual maw ti hi ruahqi dingin kan sawm hna. Hi pa bantuk zawtnak a ngei kan si zongah kan damnak cu Jesuh Khrih a si.

            Hi pa zawtnak hi rungrul pakhatkhat nih a chuahpimi taksa zawtnak a si lo ti cu zumhtlak a si. Zeicahtiah zokhenhtu um loin kum 38 tiang zawt khawh hi a si kho lomi a si. Taksa in a zawmi sisehlaw Jesuh nih na ihphah i laklaw kal tuah a ti lio kha a kal kho hnga lo. Hi pa zawtnak hi a tlawmbik phun 3 a si kho.

1. Bawmtu Ngeilo Zawtnak (Helplessness)

            Hi pa hi zohkhenhtu ngei lo le bawmtu ngei lo a sinak kha Jesuh sinah lungtak tein a chim. Jesuh nih kha caan riamruam a zawtnak a si cang kha a hngalh caah “Dam na duh maw?” tiah a hal. Mi pa nih “ka duh” ti ko loin “Bawipa, ti a hung cangh tikah kei cu tili chungah paihtu ka ngei lo i vung luh kaa timh paoh ah khan pakhat khat nih an ka chawhkanh zungzal” tiah a leh (cang 8). Cu a bialehnak nih bawmtu ngei lo a sinak kha a langhter. Hi vawlei cungah bawmhnak kan herh caan le zohkhenhtu kan herh caan ah bawmtu hmuh loin kan um tawn. Khuazei in dah bawmhnak ka hmuh khawh hnga tiah khua zaza kan cuanh tawn. Nain kan hmu lo caan tampi a um. Bawmhnak petu taktak cu Bawipa lawnglawng a si. Isrealmi nih tlang hna ah hin Pathian a um ti phun in an rak ruah i bawmhnak hi tlang hna ah an rak kawl. Salm 121:1-2 ah, “Tlang khi ka hei cuan hna i, khuazei in dah bawmhnak ka hmuh lai? ka ti. Bawmhnak ka hmuh dingmi cu Bawipa sinin a ra lai, van le vawlei sertu a simi sin cun a ra lai” ti kan hmuh.  Salm catialtu nih bawmhnak cu tlang hna nih an kan pe lai lo. Cu tlang hna a sertu Bawipa sin tu in a ra lai a ti. Bawmtu ngei lo zawtnak in a kan damter khotu taktak cu Jesuh lawnglawng a si. Jesuh Khrih cu bawmtu ngei lo hna caah bawmtu qhabik, hawikom ngei lo hna caah hawi qhabik, nu le pa ngei lo hna caah nu le pa qhabik a si.

2. Nun Man Ngeilo le Ruahchannak Ngeilo Zawtnak

            Minung kong hlathlai cawnnak lei i mifim (anthropologists) pawl nih mizaw hi phun hnih in an qhen. Phunkhatnak cu zawtnak rungrul a ngeimi (disease) mizaw, kan Lai holh in mizaw kan timi hi a si. A phunhnihnak cu nun man ngei lo (those who have no social value) le ruahchannak ngei loin (hopeless) a nungmi pawl hi zawtnak (illness) a ngeimi an ti ve hna. Zawtnak rungrul a ngeimi mizaw damter cu mirang holh in curing ti a si i nun man ngei lo le ruahchannak ngeilo damter cu mirang holh in healing ti a si an ti. Hi kum 38 a zawmi pa hi zawtnak rungrul a ngeimi si loin nun man ngei lo le ruahchannak ngeilo zawtnak in a zawmi a si tiah an ti (William Khen Chum Bik, Biakam Thar Hngalhnak Bawmtu (2005), p. 197).  Cu pa cu Jesuh nih a damter tikah nun man ngeih ah a ser i ruahchan ngeih ah a canter ti khawh a si.

            A caancaan cu pawngkam, hawile le mi dang nih hlawtmi le man ngeihter lomi le zeirel lomi zong kan si kho men. Curuangah lungzor le ngaihchia in kan um caan zong tampi a um. Zeidah nun man le nun hnawhchan ka ngeih ti in lungdongh in kan um tawn. Cu lioah Jesuh Khrih nih zeitluk an dawt le man an ngeihter ti kha ruat hmanh. Pawngkam nih hlawtmi, mi nih komh duh lomi thinghmui zawtnak a ngeimi zong Jesuh nih a komh hna i a damter hna kha. Man ngeimi ah a kan sertu Jesuh Khrih a si. Cucu philh loin mi dang zong man a ngeiter ve mi si kan biapi.

3. Sual Zawtnak

            Baibal thiam cheukhat nih hi kum 38 a zawmi pa hi taksa zawtnak si loin misual (sinner) tu a si an ti. Cang 2 nak i “deu deu nga” timi nih Nawlbia Cauk (Genesis, Exodus, Levitikus, Number le Deuteronomy) panga a langhter i “deu chung um” timi cu nawlbia tang um kha a nawlbia chung um kha a chim duhmi a si an ti. Sawmthum le kumriat chung deu chungah damnak hngah in a ummi pa hi nawlbia tang ah an um i nawlbia nih damnak taktak a pek khawh qung lonak a langhtertu a si. Cu nawlbia tang umnak in luatnak tling le damnak tling petu cu Jesuh Khrih lawnglawng a si. Matt. 11:28 ah “Rethei le thilritmi vialte hna ka sinah ra tuah u, dinhnak kan pek hna lai” timi zawn i “rethei le thilrit” timi hi nawlbia nih a nenh hna i thilri ngai in an ummi kha a chim duhmi a si i cu nawlbia thilrit phorhnak in a kan luattertu cu Jesuh a si kha a langhter. Hi kum 38 a zawmi pa Jesuh nih a damter cu na sualnak vialte ngaihthiam na si cang tinak a si. Jesuh nih a damtermi pa kha a hnu ah biakinn ah a hmuh qhan tikah, “Zohhmanh, atu cu na dam cang. Na sualnak kha ngol hna, cu lo ahcun hi nak qhalo deuh nih an tlak sual lai,” tiah a ti. Cunih cun sualnak in damter (thianter) a sinak kha a langhter. Kannih cu Jesuh thawngin nawlbia tangah kan um ti lo. Vel tang tu ah kan um cang. Paul nih, “Sualnak ni in uk hrimhrim ti hna hlah she, ziecahtiah nawlbia tangah nan um ti qung lo, Pathian vel tangah pei nan um cang cu” (Rom. 6:14) tiah a ti.

            Hi kum 38 a zawmi pa bantukin nawlbia le sualnak tangah caan saupi a tlawnglengmi kan um kho men. Kan sualnak a kan ngaihthiam i a kan thiantertu cu Jesuh Khrih a si. Na dam cang, na thiang cang a kan ti. Damnak a kan petu Bawipa cu lawmh u sihlaw a min cu thangqhat u sih.

            Bawmtu ngei lo, nun man ngei lo, ruahchannak ngei lo sinak le misual sinak in a kan damter i bawmtu ngei, nun man ngei, ruahchannak ngei ah le mithiang ah a kan sertu cu Jesuh Khrih a si. Damnak tling a kan petu Jesuh thawngin bawmtu ngei lo, nun man ngei lo, ruahchannak ngei lomi sinak le misual sinak in kan dam cang. Amahbelte, qhu sawhsawh ding kan si lo. A kan damtertu Jesuh nih “tho law kal” a kan ti. Kum 38 a zawmi pa kha Jesuh nih “tho law kal” a ti tikah “Bawipa, ka tha um rih lo, ka tho in ka kal kho rih lai lo” a ti lo. A damtertu pa nih a fial ningte in a tho i a kal ko. Cu lawngah a dam ti kha a fiang. It peng sehlaw a dam kan ti kho hnga lo. A thawh i a kal taktak lawngah a dam taktak  tiah kan ti khawh.

            Jesuh Khrih nih a kan damter bantukin a dam rih lomi hna nih Jesuh Khrih thawngin damnak tling an hmuh khawh nakhnga rianquan ding hi Jesuh nih a kan fial. Amah qhawnnak bochan in hi damnak tling rian hi quan hna u sih.