Zohchun Awktlak Khrihfa Innchungkhar

 Chungkhar hi Pathian nih a sermi asi caah a tha.(Gen 2:22). 

 Pathian nih a sermi chungkhar ah Amah Pathian hi chungkhar lutlai asi awk asi. Pathian khuakhannak le Pathian duhnak, Pathian Bia nih a chimhning in siloin minung pumpak ruahnak le thiamnak le thil tikhawhnak i rinh menmen in cun chungkhar hi sak khawh asi lo. Bawipa nih inn cu a saklo ahcun, asatu hna riantuannak cu santlailo asi. (Psalm 127:1). Nan innchungkhar sining hi Bawipa pekin nan sakter lo asi ahcun zeitluk nan i zuam len zongah santlai lo asi ko lai.

Khuasak tintuknak caah fak tuk in rianṭuan le tuan tein thawh i tlaipi ah ih lengmang hi santlailo a si, zeicahtiah Bawipa nih a dawtmi cu, an i hngilh karah,an herhmi kha a pek ko hna (Salm 127:2). Ziah annih chungkhar hi an tuan an tuahnak vialte ah khuaawng an tong hnga, ziah annih an fale hi nawl an ngai i, an thangcho hlei hnga? tiah kan ti tawnmi chungkhar an um. Khuaruahhar awk asilo. Bawipa kha an innchungkhar lutlai ah an chiah hna i chungkhar lutlai khuakhaannnak ningin an nun caah asi ko. Chungkhar caaah tiah chun he zaan he thi deng in kan tuanmi rian le kan khuakhaannak vialte ah Pathian aa tello ahcun zei santlailo asi ko.

Fale hi Bawipa sinin kan hmuhmi ro an si, thluachuah a kan pekmi an si. (Salm 127:3). Ro timi cu a petu nih a ngeih hmasatmi asi. Innchungkhar ah fale cu Pathian sinin arami thlachuah an si, Pathian ta an si caah, Amah Pathian thlachuah an si. Na fale na dawt ahcun nangmah nih siter na duhmi nakin, Pathian nih zeidah siter a duh, zei  pahrang dah a pek titu kha theih khawh i zuam in thapek ding asi. Pathian nih Khrihfa puitling Nu le Pa cu ro a pekmi phun 2 a um; cu hna cu Khamnak Ro le Fanu/pa ro asi. Mikip nih Pathian khamhnak an cohlan dih lo bantuk in, nuva kip zong nih fanu/pa ro an co thlu lo. Cu asi caah, na fale na roh taak khawhmi ro thabik cu Jesuh Khamhnak kha na fanu/pa nih amah pumpak hrimhrim in aco awkah Pathian dawtnak thawngthabia ning in lamhruai ding le chimhhrin ding asi. Tuni ah na fa na zaangfah i an tah dingle an ngaihchiat mitthli tlak ding na phan ruangah amah duhnak lawngte na zulh ahcun, hmailei kum 10-15 ah Nu le Pa nan mitthli a tla te lai. Tuni ah chungkhar pawcawmnak le hmailei caan ca timhlamhnak lawngah na buai tuk i fale caah caan na pek khawh lo ahcun, hmai lei ah na fale kong ah na buai lai i na caan a dih rih thiamthiam lai. Pathian rosung cu sunsak awk hrimhrim asi. Cu asi caah, "Zan ah tho law fak piin au tuah; Zan ven thawknak kip ah Bawipa hmaiah cun na lung cu ti bangin bung ko. Na fale hna nunnak caah a sinah na kut hler tuah. (Tah Hla 2:19)

Pathian nih Abraham kha Isak thawi ding ah a hneksak lioah, Isak nih khan a pa cu, “Ka pa, mei le thing cu an um, sihmanhsehlaw khanghthawinak ca ding tuufa tah khuazei ah dah a si kun?” a ti. Abraham nih cun, “Pathian nih a khan te ko lai, ka fapa,” tiah a leh. A pa nih a ṭem i biakṭheng cung thing cungah cun a chiah lioah duh hlah sehlaw a pa putar kum 100 hlei pa cu tlangval tha thawngpa nih a tei tuk ko hnga. Asinan dai te'n a pa Pathian nih a fialmi rian ah nawl a ngaih. Hi kong ah ruah awk thil biapi tukmi phun 2 a um. Pa1nk cu Nu le Pa le hi fale nih an theih a ngalh duhmi, an tuah duhmi thil hna kongah lungawktawm in an hal tikah, "Dai dai dai, hitluk kan lungretheih le kan harsat lio ah.." tiah maw kan lehlai, " Thla cam usih, Pathian sin chimh usih, Pathian nih a khan te ko lai, ka fa" tiah dah kan lehlai. Kan fale piahtana hi Nu le Pa nih maw kan tuaktan lai, Pathian sin tu ah dah kan ap lai? Pa2nk ah, Pathian lianngan sunparnak a langhnak ding ah fale nih Nu le Pa nawlngaih hmasat hrimhrim a herh. Isak nih hika zawn te ah amah thawnnak rak i bochan sual sehlaw Pathian nih Abraham cung i arak kamhmi biakam le thlachuah vialte a rawk dih lai. Nu le Pa le Pathian aa bochanmi nih cun mo tha zong an i hmuh fawn. (Genesis 24: 12 – 67)

Luke 15:11-32 ah fapa tlaupa kong an tial. Fa le hi kan palh sual tawn ko. Nu le Pa dawtnak kan timi cu hitluk a palh asual komi cu dakaw kan sining cang tein dawt khawh thiamthiam kha asi cu. Palh hi hrial awk a thalo. Asinain, fale nih hrial lo dingmi kan hrial tawnmi cu Nu le Pa sinah ngaihthiam hal kha asi. Fapa tlau nih apalh aa theih hnu ah, " Ka tho lai i ka pa sinah ka kal" lai ati i a tho i a Pa sin a kir tikah lawmhnak an hmuh. Kan palh ti ka lung nih a theih lawng kha a zaa lo, Nu le Pa sinah "ka Nu ka Pa ka palh, rak ka ngaithiam" ti a herh hrimhrim. Mah hihi chungkhar damnak caah a biapi ngaimi asi. Ngaihthiamnak a umlomi chungkhar cu luannak a ngei lomi tikhur thu bang an si ko lai. Fapa tlaupa inn a phanh i a Pa nih puai a tuah piak tikah a upa a thinhung. Fale karlak ah i uhttanhnak le i remlonak a um ahcun lawmhnak a tling dih kho fawnlo. Fapa tlaupa cu hmun dang ramdang ah a tlau nain, tu chan ah mah innchungkhar bakah a tlaumi fa le kan tlawm tilo. Nu le Pa le chungkhar le rawl dumttit biapi ah a ruat tilomi, Nu le Pa le chungkhar he ruahnak le lungput aa khat tilomi, Nu le Pa le chungkhar khuakhan laaireelnak ah a hnatla kho tilomi, chungkhar holh le ka a thiam tilo i miphun dang holh tu a kaa thaw deuh cangmi fale kan tamtuk cang. Miṭha mi hna an pa cu aa lawm ngaingai lai;  fapa fim a hringmi pa cu a fapa hna cungah khan aa lawm lai. (Phunthlukbia  23:24)

Ralbawi Napoleon nih, " France nih Nu tha tampi a ngeih pauh ahcun fanu/pa tha tampi an chuak ko lai (Let France have good mothers, and she will have good kids)" arak ti. Hi bia a chimh lio hi Vawlei Ralpi Avoi 2nk an thok cuahmah lio asi i, ram le miphun caah nusal pasal tha tampi aherh lio caan baki a chimhmi bia asi. Khua le ram miphun thawnnak hi Nu le kutchung ah a um ko. Pathian saltha minthang Dwight L. Moody nih, " Ka nunnak i kaa liim khawhmi vialte hi ka Nu thawngin asi ( All that I have ever accomplished in life, I owe to my mother"  ati ve. D.L.Moddy hmangin Pathian liangan sunparnak tampi alang i vawlei Khrihfa tuanbia ah D.L.Moody hi rian pipa tampi a liim kho tu ah theihmi asi. Pathian lianngan sunparnak caah hmanmi saltha hna hi an Nu le nih Pathian an bochan caah arak si hrimhrim. Chungkhar le cingla innpa hna i sining dik taktak hi Nu le nih an theih bik. Jesuh nih khuaruahhar hmelchunhnak a tuah hmasat bikmi Kana khua mopuai ah a nu Mery nih "Misur a dih" tihi Jesuh a va chim hmasami asi. Nu le nih chungkhar harsatnak le thilrit tampi hi an kan chim dih leemlo. Pathian sin tu ah zeizong vialte a chim dih hmasatu, Pathian aa bochantu Nu cu Nu thlachuah ava si dah. Nupi ṭha cu hlawn nakin tampi in a sung deuh, cu bantuk mi hmuh bel cu a har hringhran! A va nih aa bochan i a va cu a si a fak bal lai lo. A nupi nih cun a nun chung vialte a va caah khan chiatnak si loin ṭhatnak kha a tuah. Thazang tlung ngaiin le lungtho ngaiin rian kha a ṭuan i a ngan zong a dam. A rianṭuanmi a hlawhtling ti kha a hngalh i zan ah a mei inn kha a mit bal lo. Sifak retheimi sinah nun a siang. Amah cu a ṭhawngmi a si i hmaizahmi a si i hmailei caan kha a ṭih lo. A kaa cu fimnak in a pau i a lei cungah zaangfah cawnpiaknak kha a um. A innchungkhar umkalning kha ṭha tein a zoh i an herh an baunak kha ṭha tein a hmuh. A fale nih khan, thluachuak nu, an ti ia va zong nih khan a ti ve i a thangṭhat ( Phungthlukbia 31: 10-28).

Cu asi caah Chungkhar timi hi a dangdang kan silo, pum dangdang kan sinain thikhat sakhat kan si. Pa le Fa le Thiang thlarau thumkomh pakhat Pathian asi bantukin Nu le Pa le fale cu chungkhar ah Pathian nih akan komhttimi chungkhar pakhat kan si. Nu le Pa nih Pathian ro asimi fale kha Pathian duhning in kiven thiam aherh bantuk in, Pathian thlachuah a tlin nakding ah fale nih Nu le Pa nawlngeih le Pathian duhing zulh kha chungkhar thlachuah conak lam asive. Kan ram pi thlen i timhnak cha cun Khrihfa mi hna nih kan chungkhar cio i thleng usilaw Khrih fale hna nih kan ram cu kan thleng kho ko lai. Kan miphun le ram thanchonak ding caah Khrihfa chungkhar cio nih tuanvo kan ngei.