Buainak le Daihnak (Conflicts and Peace)
Mark 11:25: “… an cung i thinhunnak nan
ngeihmi paoh kha, ngaithiam hna u, van cung nan Pa zong nih nan sualnak kha an
ngaihthiam khawh ve hna nakhnga,” tiah a ti.
I Kor. 13:13: “A hmun zungzalmi thil pathum an
um, cu hna cu zumhnak le ruahchannak le dawtnak an si, cu hna lak i a nganbik
cu dawtnak a si”
Biahalnak le
lehnak in vunt thawk tuah u sih. Zeiruangahdah daihnak kong chimh a herh? Buainak
(conflict) a um ruangah. Zeiruangah daihnak ser a herh? Buainak kan duh lo
ruangah. Zeiti lam in dah daihnak cu kan ser khawh lai? Zeiti lam in dah
daihnak kan ser lai ti kan chim hlan ah vawlei cungah daihnak kan serdan phun
hnih langhter hmasa ka duh.
1. I thah le i nawnnak
2.
Pakhat le
pakhat i hrialnak
Pakhat le pakhat i pehtlaih bak loin i hrial
khawh ahcun buainak timi hi a um hnga lo.
Bia i chon lo, ti le rawl i hrawm lo (mah ti le rawl cio ei le din), inn
le lo i kai lo, mah ramri chung lawng
um, mah lam ci zawh, mah thil lawng hman in kan um khawh ahcun buainak a um
hnga lo i a dai ko hnga.
Nain mithi lawng nih amah lawng a um khawh.
Minung cu mah lawng um khawh a si lo. Zeicahtiah kan nunnak caah ti le rawl
kawl a herh. Inn le lo sak a herh. Thil puan hruk a herh rih. Cu kan nunnak le
kan khuasaknak caah kan herhmi vialte cu kannih nih kan ngei dih kho lo. Pakhat
le pakhat i hrawm cio kan herh. Kan ni hrawmmi thil (natural resources) nih le
rikhiah a ngei. A dih khomi a si. A dih hlan ah pakhatkhat nih mizawn ruat loin
hakkauh in mah ca lawng aa hui dih ah cun a dang pawl nih an thinhung i buainak
(idohnak) cu aa thawk hoi cang.
Cu buainak cu kan tei i daihnak kan serh khawhnak
dingah cun zeidah kan tuah lai?
1. Kan thinhunnak kan damter hmasa lai.
A thinhung liomi pakhat a duh na loin rian kan fial tikah rian lim lei si loin thinhunnak tu aa chap chin tawn. Thinhung buin tuahmi daihnak cu buainak chinchin a si kho. Cucaah daihnak taktak tuah khawhnak caah cun kan thinhunnak kha kan damter hmasa a herh. Thinhunnak damter cu a fawite maw kan ti lai. A fawite lo. A har ko. Nain kan tuah a herhmi a si. Asiah zeitindah kan damter khawh lai? Zei sii nih dah a damter khawh lai? Thinhunnak a damter khawhmi si phunkhat te a um. Cucu “ngaihthiamnak” (forgiveness) a si. Jesuh Khrih nih, “An cung i thinhunnak nan ngeihmi paoh kha, ngaithiam hna u, van cung nan Pa zong nih nan sualnak kha an ngaihthiam khawh ve hna nakhnga,” (Mark 11:25) tiah a ti. Ngaihthiam zong cu a fawi lo. Caan saupi aa rem ti lomi, tuanbia hna a ngeimi lebang cu a fawi lo chinchin. Cucaah a thawk kan ni hngak tawn. Kan i zoh. Cu ti kan ni zoh peng ahcun zeitikah dah kan i ngaihthiam lai i kan ni rem ti lai? Ngaithiamnak thawk hmasatu si kan herh. Ngaihthiamnak kan thawk hmasa khawh lawngah lungdaihnak kan ngeih khawh lai. Daihnak ser khawhnak dingah cun mah nih daihnak ngeih hmasa a herh. Cucaah Buddhist phungki Thich Nhat Hanh nih “Daihnak na tuah hlan ah daihnak a ngeimi si hmasa” (being peace, before doing peace) tiah a ti.
A thinhung liomi pakhat a duh na loin rian kan fial tikah rian lim lei si loin thinhunnak tu aa chap chin tawn. Thinhung buin tuahmi daihnak cu buainak chinchin a si kho. Cucaah daihnak taktak tuah khawhnak caah cun kan thinhunnak kha kan damter hmasa a herh. Thinhunnak damter cu a fawite maw kan ti lai. A fawite lo. A har ko. Nain kan tuah a herhmi a si. Asiah zeitindah kan damter khawh lai? Zei sii nih dah a damter khawh lai? Thinhunnak a damter khawhmi si phunkhat te a um. Cucu “ngaihthiamnak” (forgiveness) a si. Jesuh Khrih nih, “An cung i thinhunnak nan ngeihmi paoh kha, ngaithiam hna u, van cung nan Pa zong nih nan sualnak kha an ngaihthiam khawh ve hna nakhnga,” (Mark 11:25) tiah a ti. Ngaihthiam zong cu a fawi lo. Caan saupi aa rem ti lomi, tuanbia hna a ngeimi lebang cu a fawi lo chinchin. Cucaah a thawk kan ni hngak tawn. Kan i zoh. Cu ti kan ni zoh peng ahcun zeitikah dah kan i ngaihthiam lai i kan ni rem ti lai? Ngaithiamnak thawk hmasatu si kan herh. Ngaihthiamnak kan thawk hmasa khawh lawngah lungdaihnak kan ngeih khawh lai. Daihnak ser khawhnak dingah cun mah nih daihnak ngeih hmasa a herh. Cucaah Buddhist phungki Thich Nhat Hanh nih “Daihnak na tuah hlan ah daihnak a ngeimi si hmasa” (being peace, before doing peace) tiah a ti.
Ngaihthiamnak
thawktu si cu ralchiat ah kan ruat sual tawn hoi. Cu caah mi cheu cu i rem lo
nih le kan duh lo, “ka ngai thiam ko” ti le kan duh fawn lo tikah zeidah kan
tuah? Mi hmuh theih lonak hmun hna ah kan i thup. Ngaihthiamnak a hmual a ṭhawn
zia hi kan hngalh kho tawn lo. Mah lawng va zam, vaa i thup i himte um cu
daihnak taktak kan ti kho lai maw? Ti kho hlah. Kannih kan ser dingmi daihnak
cu kanmah ca lawng a si lo, mi vialte caah daihnak a si. Cucaah i thup le zam
cu kan rian a si lo. A siah zeidah kan tuah lai?
2. Hawikomhnak hlei kan donh lai.
Thinhunnak
kha “ngaihthiamnak sii” in kan damter khawh hnuah cun hawikomhnak hlei donh in
zatial i tlaih ding a si cang. Cu hawikomhnak hlei cu fawite donh khawh a si
hawi lo. Hawikomhnak hlei donh khawhnak caah cun “DAWTNAK” a herh. Paul nih, “A
hmun zungzalmi thil pathum an um, cu hna cu zumhnak le ruahchannak le dawtnak
an si, cu hna lak i a nganbik cu dawtnak a si” (I Kor. 13:13) a ti. Zumhnak a
nganbik ti sehlaw aa laklawh hnga. Zeicahtiah kan zumhmi aa dang cio.
Ruchchannak a nganbik ti sehlaw a laklawh ṭhiamṭhiam. Zeicahtiah kan i
ruahchanmi aa dang cio hoi. Cu hna lakah a nganbikmi cu “DAWTNAK” a si a ti
tikah cun a hmaan tuk. Zeicahtiah dawtnak cu aa khat dih. Cucaah hawikomhnak
hlei kan donh khawhnak caah cun “DAWTNAK” kan herh ko.
Ngaihthiamnak
in thinhunnak damter in, dawtnak in hawikomhnak hlei donh in hmunkhat te zatial
tlaih in kal ṭi hna u sih. Cucu kan ram nih a herhmi “DAIHNAK” a si.
Comments
Post a Comment