“Aa Lawmmi Khrihfa”

“Mi chambau kan si ti aa hngalmi cu, lunglawmmi nan va si dah! Vancung Pennak cu nanmah ta asi. Matthai 5:3

Mathai 5, 6, 7 (kan Bawipa Jesuh tlangcung cawnpiaknak) hi Khrihfa nun cawnpiaknak a si. John the Baptist nih Tipil innak a rak pek hnu, Galilee hrawnghrang Pathian riantuan hram a rak thawk ka i a zultu hna a rak cawnpiakmi Thawngthabia a si. Khrihfa nuncanziaza lawng siloin ramkhel riantuannak zongah bomhtu le thazaang ngai a si caah Jr. Martin Luther le India ram zalonnak a chuahpi tu Mahamat Ghandhi zong nih an rak uar ngai. Mahatma Gandhi nih a konglam a tialmi ah a telhmi cu; Ka hmuhtonmi cabia hna lakah Jesuh tlangcung cawnpiaknak  tluk a thami an um rih lo, a tha bikmi a si” a ti. Cu ruangah, “hihi ka Baibal a si” tiah a ti phahnak zong cu a si rua. Tuzing caan ah Mtt 5:3 chung in “Aa Lawmmi Khrihfa” tlangtar in dawtmi unau hna he thlarau thazaang ilak tti hna u sih ti ka duh.

Mah I hngalh Nun: Mi chambau kan timi cu pumsa thazaang ngei lomi a derthawmmi hna le nunnak thazaang a ngei lomi hna khi chim duhmi siloin thlarau leiin mah pumpak tlamtlinlonak ihngalh le Pathian velngeihnak le ngaihthiamnak kan herhning hngalhnak tu a si deuh. Phundang in cun, kan sining, zeizong vialte hi Pathian laksawng a si ti hngalh hi a si. Mirang Baibal ahcun poor in spirit ti a si i thlarau leiin chambau khi a langhter. Cu nih cun thlarau lein mah sining le dirhmun i hngalh ding a kan cawnpiak. 

John Calvin nih a ti mi cu, mah le mah i hngalh lo ahcun Pathian zong hngalhfiang khawh  a si lo, cu bantukin Pathian kan hngalhfiang khawh lo chung poah mah le mah ihngalhfiang khawh zong a si ve lo. Cun St. Augustine nih a tial ve mi cu, “Pathian le nunnak hi hngalh ka va duh hringhran dah! A dang zeihmanh hngalh ka duh ti lo, cu lawng cu hngalh ka duh a ti i, hitihin thla a cam, “Mawi Bawipa, keimah le keimah i hngalh ning law nangmah zong in theihhngalh ning”. Sullam cu kan sining ihngalhfiang cikcek a herh ning khi! Unau hna, Kan nunnak ah lawmhnak le daihnak kan hmuhnak cu, kan nun nih Pathian a theihhngalh fiang lio caan, ka sining tling kan hngalhfiang lioah khin a si ko. Kannun nih Pathian kan hmuhton tikah kan sining taktak zong kan i hngalh ve. Sullam kan ngei. Nunnak tak kan ngei kan i fiang.

West Minister Abbey i Angelican Bishoppa thlaan ah aa tialmi cu; “Ka no lio, ka zalon lio le ka ruahnak khamtu a ngeih lo lioah, vawlei theng dingin ka rak i tim. Ka hung upat deuh tik le ka fim deuh tikah vawlei ka thleng kho lai lo ti ka hun hngalh, cucaah ka ruahmi ka hun bitter deuh i kan ram thlen dingin ka hun i tim. Ti khawh dawh ka si hoi lo. Ka nitlak lai ah keimah he aa naih bik ka chungkhar thlen dingin lungretheih ngaiin ka hun i tim, asinain ka ti kho ti hna lo.

Atu cu thih kha ihkhun in ka bawh cang. Ka lung a hung fiangmi cu keimah kha a hmasa bik ah rak i thleng ning law, ka chungkhar kha ka rak thlen khawh men hna hnga i anmah bawmhnak in ka ram zong ka rak thatter deuh men hnga i, vawlei hmanh hi ka rak thlen khawh men ko hnga”, ti hi a si.

Khrihfa nih kan itimhmi cu ithlennak hi a si. Cucu nun (sining) hlun in nunthar ah, a niamnak in a sannak ah, Pathian Pennak ihrawm ding khi a si. Aa lawmmi Khrihfa si ding hi a si. I thlennak cu pumpak Pathian hngalhnak le cohlannak in aa thawk. Nifa kan tuahtuanmi, ruahmi tete le kan chimrelmi te te  in aa thawk. Minung hi cuticun kan sining kan vun i hmuhfiang tikah  taksa lei zongin kan hlawh a tling tawn.

Laimi nih “mah hngal lo” timi biafang kan ngei. Hi biafang hi biafak le nennehnak bia deuh a si caah hman sawhsaw awk a tha lo. Hman sual cikcek ahcun taza tiang an rak icuai tawn, Pupa chan ahcun. Minung hi mah sining ihngalh lo ahcun ithlen awk a har i thancho khawh zong a si lem lo.  Cun kan tuanmi rian le kan hmuhtonmi hna hi an i thleng lengmang bantukin kan sining zong aa thleng lengmangmi thil sining nih a kalpi peng ve. A bikin nihin laimi kan tonmi le kan pah cuahmahmi Chanthlennak nih kan lungput, ziaza le kan sining tampi a thlen. Sihmanhsehlaw ruahawk a ummi cu; ka nunnak hi zeidah a si, - Pathian ta a si i a mah caah ka hman awk a si ti ruahnak le zumhnak tu cu kan thlenter  awk a si lo. Fehter chin ding tu a si.

Nihin ah mah sining (ralzaam/ralzaamlo), dirhmun aa hngal lomi laimi kan tam. A ruangcu ralzaam sullam hrim aafiang lomi kan tam ial. Kanmah nakin UNHCR lutlai pawl nih kan sining (huap in) an hngalh deuh ti zong kan hngal fawn lo. Cucaah nihin ralzaam sinak le biaknak (hruaitu sinak) zong kan nawnnok phah dihnak hi a si. Sining kan vun i hngal lo tikah, thancho awk tluk kan thancho kho tawn lo, thanchonak (taksa, thinlung, thlarau) dawnkhantu a hung si.

Cun mah sining ruat lem loin midang kong ceih, cuaithlai a duh ngaimi le mi sualnak kawl a hmang ngaimi Khrihfa kan tam ngai rih. Kan Khrihfa sinak kha Khrihfa lomi he aa dannak um lem lo ahcun mah hngal lo kan si sual ve ko hnga. Aa lawmmi Khrihfa kan si dingin ibomh hna u sih. Kan tuah awk le chimrel awk a si lomi kan tuah tikah pawngkam caah thilrit kan si bantukin mah hmunhma le sining kan ihngalh tikah Pathian lung aa lawm i a sunparnak a lang tawn.

Vancung Pennak Nun: Vancung Pennak timi hi hmuhning le zumhning (view) dangdang an um len ve. A ram zong a kau. Cheukhat nih Vancung Pennak cu Jew pawl Rom hremhnak tang an rak um lio caan Jesuh ratthannak, uknak an rak hngah lio khi a si an ti. Cheukhat nih a tu kan lakah a cang cuahmahmi Khrih Zumtu hna thinlung khi a chim duhmi a si, a timi zong an um ve.

Hi kongah hin thuk deuh in kal ti loin tawifiannak in cun, Vancung Pennak cu Pathian nih a ukmi hmunhma, caan le pumpak (lungthin) tiah vun i fian u sihlaw, cu Pathian nih a ukmi lungthin, hmunhma le caan hna ahcun Pathian duhnak tuahnak le nawlngaihnak in a khat. Cu nunram cu pumsa duhnak  siloin Pathian duhnak Khrih nun (lungsaunak, toidornak, dawtnak le zawnruahnak le dinfelnak hna) in ukmi tu khi a si. Phundang in chim ahcun Pathian thlarau aa phuannak (umpinak)  nunram khi a si ko. Bawipa Jesuh nih Luke 17:20,21 chungah, “Pathian Pennak cu nan chungah pei a um cu” tiah a ti. Hika i “chungah” timi hi Greek holh entos timi in a ra mi a si i, Mirang baibal ahcun in the midst zong in a hman. Sullam cu nan lakah ti khi a si. Pathian Pennak cu nan lakah pei a um cu ti khi a si hnga.

Unau hna, kan sining kan ihngalh i Pathian nih kan nunram a uk (regin/control) ahcun chunglei hnangamhnak kan hmu hnga i aa lawmmi Khrihfa kan si ko lai. A nawlngaihnak he a tlawnlenmi zumtu hna cu Khrih nih a ukmi, zultu tha an si. Khrih hnu zulh timi cu Pathian caah a dang te’n chiahmi tinak a si ko. Cucaah Khrih ah kan sining izoh than hna u sih. Vancung Pennakchungah luhnak lawnglawngin chunglei hnangamnak le lawmhnak taktak a rak um. A Pennak chungah a pemmi hna cu Pathian sin hnangam daihnak an hmuh caah an phurh a zaang, an tha a dam i, damnak zong an hmu. An duh a dim. Dinfelnak le pakhat le pakhat karlak ah i zumhnak a um.

Khrih caah a dang tein aa chiah khawhmi le Khrih ah sining aa hngalh i aa lawmmi zumtu/innchungkhar kan si nak lai Bawipa nih thluachuah kan pe piak hram ko seh. Amen!