A THIANGMI LUNGTHIN

Matthai 5:8: Lungthin a thiang mi cu lunglawm mi nan va si dah! Pathian kha nan hmuh lai. 

Saya Khar Ling

Biahmaitthi

Tutan ahhin Jesuh Khrih nih tlangcung cawnpiaknak (Luke nih cun “hmunrawn” ah a ti(Luke 6:17) ah a chimmi “lungthin thiannak” kong hi i ruahtti hna u sih ti ka duh. Zeicahtiah minung hi lungthin/thinlung loin nung khawh a si lo. Thingkung he kan tahchunh ahcun lungthin hi kan nunnak “mutto/muru” a si, tikhawh a si. Hi Baibal cacaang hi an chim lengmangmi le theih lengmang cangmi a si nain, a thar in ruat tthan hna u sih, ti ka duh.

Judah mi Nih Thiannak An Cuanhning

Judah mi nih hin thiannak hi lenglei tuahsernak–phunglam le nunphung mit (ritual and cultural eyes) rumro in an cuanh. Chunglei thiannak nakin lenglei thiannak ahkhan tei an rial deuh. Nuphung hngalh caan thianlonak, fahrin caan thianlonak, tirawl thiang le thiang lo, raithawinak saram thiang le thiang lo, zawtnak thiang le thiang lo, kut ttawlnak in i thianhnak tibantuk pawl hi tor le cheng an ngei. Leviticus chungah khin an um lulh ko. Matthai 5:20 zongah kan hmuh khawh rih.

Farasi mi le Phungbia Cawnpiaktu Hna Lenglei Thiannak

Farasi mi le phungbia cawnpiaktu saya hna felnak le teirialnak hi cu pumpak min thannak, hmaihngalnak le mi nih ka thangtthat hna seh, ti duh ruangah a si. An thinlung cu a thurhnawm, ziar ngeihnak, nahchuahnak, entainak le lih lawng tein a khat. Mah tthatnak lawng an i hmuh i mi dang tthatnak hmuh a timh lo mi an si. Pathian zong hi a zum ngaimi an i lawhter nain an i bochan taktak lo. Cu an lungthin/lungput cu Jesuh nih a hmuh ziar hna ai. Mi depde le chungthu lengnaal pawl tiah Jesuh Khrih nih cei lak in a caak hna, fak lak in ralrinnak a pek hna (Matthai 23:1–28). Hi hna pawl bantuk si lo ding hi Jesuh nih a kan cawnpiak (Matthai 6:1–34). Pathian nih hin lenglei thianhlimnak nakin lungthin hi a rak zoh deuh hrimhrim ko (1Samuel 16:7).

Lungthin Thian Cu Zeidah A si?

“Lungthin thian” timi cu: mi bawmh duhnak lungput, zawnruahnak lungput, thilttha tuah i timh duhnak lungput, thlachiat ruahnak le tangdor nun te hna hi an si. A muru hlai ahcun “Amah Jesuh Khrih lungput le nunzia” bantuk ngeih hi lungthin thian cu a si ko tiah ka ruah.

Lungthin Thianlonak Nih A Chuahpimi

A. A thiangmi lungthin, lungput kan ngeih lo ahcun kan ram ah, kan zatlang nun ah, kan Khrihfabu ah, kan innchungkhar ah, u le nau karlak ah, nu le va karlak ah, nule pale fale karlak ah, rian kan tuannak ah hlawhtlinnak taktak kan hmu kho lai lo i remnak a leng kho lai lo. Zatlak puicimhnak a chuak lai. Khua le ram buainak a chuak lai. Kan ram le miphun, kan Khrihfabu a dam kho lai lo. A dammi miphun kan si kho lai lo. Kan lungthin, lungput a thian lo ruangah kan ram a car lai i a mui chinchin lai. Kan lungthin, lungput a thian lo ruangah kan i nih ter len nain kan nih ning a hel. Kan lungthin hi a thurhnawm tuk cang i, ningcang lo rianttuan le biachim hi a phungah kan ruah phah cang. Ngaihchiat taktak khi kan si.

B. Lungthin thian lonak nih hin miphun, phun le hnam thleidannak  tiang a chuahpi khawh. Nihin kan ram ah zohchia khenhru tiangin Khrihfa kan sinak zohchia le zolak tiang in a kan phanpi tawntu hi luungthin thian lonak nih a chuahpi mi a si ko. Kan lak ahhin Jesuh Khrih nih a huat tukmi, mi depde le chungthu lengnal kan tam ngai kho men cang. Cucaah a thiangmi miphun pakhat sinak lungput he Pathian duhnak kawl hna u sih.

C. Lungthin thianlonak nih hin nunzia lainawnnak (character assassination) a chuahpi khawh. Mi cheukhat cu kan ruahnak rumro in mi purhdah kan hmang tawn. Kan theihfian set lomi zong tongkhawn in chim kan hmang ngai. Kan theihmi leng tiang zong in chim kan hmang fawn. Cun, kanmah thinlung mit in mi sumtah kan hmang ngai rih hoi. Anmah hngan ahcun dawt i thiamter ngai, zawnruat ngaimi zong i lawhter ngai i, mi sinah thlanglamh le mualphoh kan hmang hoi. Cucu nunzia lainawn a si, ti hi kan theih a hau. Cu bantuk a thurhnawmmi lungthin, lungput a ngeimi le thiltuah a hmangmi hna umnak ah remnak le daihnak zong a um kho lo. Jesuh Khrih nih mi depde  a timi pawl kan si. Mah le mah a thiang bik i kan i hmuh lio caan hi kan thurhnawm bik caan a si ti hi kan philh lo awk a si. Cucaah mi hi an nung nain kan thither sual hna maw ti hi ruah ngaingai a hau.

Baibal lei thiamsang mi pawl, Soren Kierkegaard nih cun lungthin thian timi cu thil pakhat te lawng duh khi a si a ti. Dietrich Bonhoeffer nih cun lungthin um-ek in Jesuh sin i va i ap khi lungthin thian cu a si a ti ve. Jesuh Khrih hrimhrim nih hin “Bawipa na Pathian cu na lungthin dihlak le na ruahnak dihlak le na nunnak dihlak in na dawt lai,” (Matthai 22:37) a kan ti. Cucaah, zeidang vialte nakin Pathian lawnglawng i thim hi lungthin thian cu a si ko. Ram tthattha a kan phanhtertu, innlo tthatha le mawttaw tthatha a kan petu, rengh sangpi tiang a kan cawisantu, hawi hlei in thil ti khawhnak a kan petu hi Pathian a si. Amah lawnglawng hi mi khamhtu a si. Khoika kan kal le kan um hmanhah Pathian nih a kan kil lo le a kan ven lo ahcun a ping a pang kan su ko lai. Kan nunnak nih hin Pathian hi a hlam peng awk a si. Cucaah, Pathian lawnglawng hi i thim ko hna u sih. Pathian kawng te ah i awh hi dahkaw a hlawkbik ko cu. Kan lungthin nih hin Pathian pakhat te hi i thim hram ko seh.

Bia donghnak

Mitbenh a maw/fiang lomi he cun thilfiang hmuhkhawh a si lo. Na mawttaw thlalang a mawt tuk ahcun na kalnak ding lam na hmu kho lai lo. Lungthin a mawmi, a thiang lomi he cun Pathian hmuhkhawh a si lo. Min tthatnak zong hmuhkhawh a si lo. Zumhnakfek zong ngeihkhawh a si fawn lai lo. Zumhnak lo cun Khamhnak lam zong hmuhkhawh a si hoi lo. Cucaah, kan lungthin hi thianter usihlaw Pathian duhnak kawl hna u sih. Pathian nih hin “zeidah tuah hna seh ti a kan duh” timi hi ruat hna u sih. Kan lung hi a zertukmi Satan pa uk ter loin Pathian nih uk hram ko seh. Pathian lawnglawng hi i thim hna usihlaw, a caah hmun serpiak hna u sih. Cuticun pei, Pathian cu kan hmuhkhawh lai cu. Lungthin a thiang mi cu lunglawm mi nan va si dah! Pathian kha nan hmuh lai (Matthai 5:8).